مسجد در لغت به معنای سجده گاه و پیشانی است. «ابن منظور» در لسان العرب
درباره مسجد می نویسد: «مسجَد و مسجِد جایی است که در آن سجده می کنند و
مفرد مسجدها است». زجاج می گوید: «هر جایگاهی که در آن عبادت کنند،
مسجد است». ابن اعرابی می گوید: «مسجَد به فتح جیم، محراب و نمازگاه خانه ها
است و مسجد به کسر جیم، نمازگاه جماعات است و جمع آن مسجدها است».
بنا به دیدگاهی مسجد معرب «مزکت» است که از زبان آرامی وارد زبان عربی
شده است و به جای سجده و محلی که مسلمانان در آن نماز می گزارند، اطلاق
می شود.
مسجد در اصطلاح به عبادتگاه مسلمانان اطلاق می شود. از آن جهت که
عظیم ترین عبادتی که در آن برگزار می شود، نماز است و شاخص ترین جزء نماز
که سجده است به آن مکان، مسجد می گویند.
در مورد جایگاه و اهمیت مسجد در کلام نورانی خداوند در قرآن و سخنان
پیامبر گرامی اسلام ـ صلی اللّه علیه و آله ـ و امامان معصوم ـ علیهم السلام ـ به
مواردی متعددی بر می خوریم.
خداوند متعال درباره حرمت مسجد و آداب اخلاقی و فرهنگی آن
می فرماید:
«و أن المساجد لله فلا تدعوا مع اللّه احدا»
«مسجدها ویژه خدا است، پس هیچ کس را با خدا مخوانید.»
همچنین در مورد جایگاه مسجد در قرآن می خوانیم:
«فی بیوت أذن اللّه ان ترفع ویذکر فیها اسمه یسبح له فیها بالغدو
الاصال»
«در خانه هایی که خدا رخصت داده که [قدر و منزلت] آن ها رفعت یابد و
نامش در آن ها یاد شود. در آن [خانه]ها هر بامداد و شامگاه او را نیایش
می کنند.»
همچنین خداوند متعال در مورد ویژگی کسانی که به آبادی مسجدها همت
می ورزند، چنین می فرماید:
«انما یعمر مساجد اللّه من امن باللّه والیوم الاخر وأقام الصلوة وآتی الزکوة
ولم یخش الا اللّه فعسی اولئک ان یکونوا من المهتدین»
«مساجد خدا را تنها کسانی آباد می کنند که به خدا و روز بازپسین ایمان
آورده و نماز برپا داشته و زکات داده و جز از خدا ترسیده اند، پس امید
است که اینان از ره یافتگان باشند.»
در مقابل، خدای توانا ستمکارترین و بیدادگرترین افراد را چنین معرفی
می کند:
«و من اظلم ممن منع مساجد اللّه ان یذکر فیها اسمه و سعی فی خرابها
اولئک ما کان لهم ان یدخلوها الا خائفین لهم فی الدنیا خزی و لهم فی
الاخرة عذاب عظیم»
«کیست بیدادگرتر از آن کسی که نگذارد در مساجد خدا، نام وی برده
شود، و در ویرانی آن ها بکوشد؟ آنان حق ندارند جز ترسان و لرزان در آن
(مسجد)ها در آیند. در این دنیا ایشان را خواری، و در آخرت عذابی بزرگ
است.»
در مورد جایگاه اجتماعی مسجد در نهضت های دینی خداوند چنین
فرموده است:
«... و لو لا دفع اللّه الناس بعضهم ببعض لهدمت صوامع و بیع و صلوات و
مساجد یذکر فیها اسم اللّه کثیرا»
«اگر خدا بعضی از مردم را با بعض دیگر دفع نمی کرد، صومعه ها و کلیساها
و کنیسه ها و مساجدی که نام خدا در آن ها بسیار برده می شود، سخت
ویران می شد.»
در سخنان گهربار پیشوایان دین نیز به اهمیت و فضیلت و جایگاه آن به
موارد فراوان برمی خوریم که در این جا به گوشه کوتاهی از آن اشاره می کنیم.
پیامبر گرامی اسلامی ـ صلی اللّه علیه و آله ـ در سخن والایی می فرماید که
خداوند متعال چنین فرموده است:
«ألا ان بیوتی فی الارض المساجد، تضی ء لاهل السماء کما تضی ء النجوم
لاهل الارض الا طوبی لمن کانت المساجد بیوته.»
«بدانید که خانه های من بر روی زمین، مسجدها هستند. مسجدها برای
اهل آسمان نور می دهند، همان گونه که ستارگان برای اهل زمین، هان!
خوشا به حال بنده ای که خانه اش مسجد باشد.»
همچنین در کلام پیشوایان دین از مسجدها به عنوان مرکزهای نور الهی،
محل نشستن انبیا، خانه هر مؤمن، خانه های خدا در زمین یاد شده است. قدم
گذاشتن به مسجد با طهارت موجب محو خطاها و افزایش نیکی ها می شود.
برای خواندن کامل مقاله کلیک کنید.